Echelon

In hun beroepspraktijk – voor de klas – ervoeren de oprichters van Echelon dat het levensbeschouwelijk onderwijs van toen niet aansloot op de belevingswereld van de leerlingen. Zo was het religieuze landschap van Nederland sterk aan het veranderen door verscheidene ontwikkelingen zoals secularisering, individualisering en de veelkleurigheid van de pluriformer wordende samenleving. De traditionele lessen bleken te eenduidig en onvoldoende uit te nodigen tot dialoog en het leren omgaan met diversiteit.
Een van de kerndoelen binnen het onderwijs is het begeleiden van leerlingen zodat zij een volwaardige plek in de maatschappij vinden en als respectvol burger kunnen participeren in deze pluriforme maatschappij. Volgens de oprichters van Echelon draagt een goede ontwikkeling van de eigen identiteit bij aan het bepalen van je eigen positie om vanuit te vertrekken en op terug te vallen. Zo kan het je helpen in het vormgeven van je eigen leefwijze en bij de keuzes die je maakt.
Aanvankelijk bestond het aanbod van Echelon uit boeken waarin verschillende levensbeschouwelijke verhalen werden toegelicht. Hierdoor werden de leerlingen weliswaar in contact gebracht met een grotere verscheidenheid aan levensbeschouwelijke visies, maar er was nog geen sprake van reflectie en interactie rondom dit thema. Dit hing ook samen met de wijze waarop de lessen vorm kregen. Zo lag de nadruk op informatieoverdracht vanuit de docent.
Daarom heeft Echelon besloten om haar aanbod meer interactief te maken en te vertrekken vanuit de gedachte aan het lerend vermogen van de leerlingen. Levensvragen staan hierbij centraal, omdat iedereen ongeacht zijn achtergrond hiermee te maken krijgt. Zo zijn deze levensvragen overstijgend en toch verbindend en kunnen de betrokkenen hierover in dialoog. De leerlingen en studenten – maar ook de leerkrachten – worden zo aangemoedigd om reflectief  te werken en in de interactie krijgen zij inzicht in de diversiteit en leefwerelden van anderen. Daarbij worden zij tevens toegerust met competenties zoals kritische en respectvolle omgang met diversiteit.

Door hun ervaringen voor de klas ervaarden de oprichters van Echelon dat de traditionele levensbeschouwelijke lessen niet langer aansloten op de belevingswereld van de leerlingen en botsten met de ontwikkelingen die zich in de maatschappij voordeden. Zo is er meer de nadruk gekomen op het individu, is secularisering ingetreden en is het culturele en religieuze landschap pluriformer geworden. Hierdoor beantwoordde de eerder zo vanzelfsprekende invulling van het onderwijs niet langer aan de vraag. Wij beschouwen het als onze missie om mee te denken en mee te helpen bij het vormgeven van een eigen schoolidentiteit en lespraktijk.

Echelon streeft ernaar om te helpen de competenties van levensbeschouwelijke communicatie verder te ontwikkelen. Denk hierbij aan het kritisch bevragen en beargumenteren van standpunten door in respectvol dialoog de confrontatie aan te gaan en de onderliggende concepten en visies helder te krijgen. Een lijfspreuk van Echelon is dan ook: “Geef leerlingen niet alleen een boodschap mee, maar leer ze boodschappen doen!”
Onze uitgangspunten hierbij zijn de kerndoelen binnen het onderwijs, zoals actief burgerschap. Dit staat in het teken van de bereidheid en het vermogen om deel uit te maken van een gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren. Daarbij vindt Echelon het belangrijk om door middel van het levensbeschouwelijk onderwijs uit te nodigen tot dialoog en omgang met andere levensbeschouwingen. Dit gebeurt door te helpen leerlingen te begeleiden in het vinden van een volwaardige plek in de maatschappij en het leren om als respectvol burger daarbinnen te participeren.
Naast de vaardigheden die passen bij levensbeschouwelijke communicatie is ook een tweede aspect van belang om op volwaardige en verantwoorde wijze deel te nemen aan de samenleving. Dit is het ontdekken van gemeenschappelijke kernwaarden. Hierbij staat centraal op welke manier we willen handelen in relatie tot de ander. Het is een kunst om dieperliggende waarden te herkennen en vast te stellen op welke manier deze beantwoord kunnen worden. Hierin ligt de kracht van Echelon.

In het lesmateriaal van Echelon wordt gewerkt met dialoog en confrontatie om onderlinge overeenkomsten en verschillen te onderzoeken en te verwerken. Bij het ontwikkelen van lesmateriaal gaat Echelon uit van de individuele beleving, diversiteit en de pedagogische driehoek:

• Maatschappelijke diversiteit
  Identiteitsontwikkeling vindt plaats vanuit de individuele beleving, waarbij kinderen zich bewust worden van hun sociale, culturele en etnische achtergrond. In vergelijking met anderen zijn er gedeelde aspecten maar spelen onderlinge verschillen ook een belangrijke rol.
• Levensbeschouwelijke diversiteit
  Hoewel de maatschappelijke achtergrond medebepalend is voor de identiteitsontwikkeling, is ieder individu in staat om op creatieve en persoonlijke wijze te zoeken naar nieuwe perspectieven. Daarom houdt Echelon rekening met de individuele beleving en worden kinderen niet op voorhand ingedeeld naar meegebrachte levensbeschouwelijke achtergrond.
• Diversiteit in waarden- en normen
  Gedurende hun leven maken kinderen kennis met verschillende waarden- en normensystemen. Bij de zoektocht naar een eigen identiteit kunnen zij zich veilig en gesteund voelen als zij kunnen bouwen op waarden en zekerheden die uit henzelf voortkomen. Om dit te realiseren onderzoeken de kinderen vanuit welke grondbeginselen zij denken en handelen. Samen met de leerkracht staan zij dan stil bij hun fundering en leren zij kritisch denken, waarbij oog is voor verbreding van hun zienswijze en een open houding. Daarbij is het ook van belang dat de wijze van levensbeschouwelijke communicatie of filosoferen met kinderen leidt tot verdieping en goede gesprekken.
• De pedagogische driehoek
  Het onderwijs wordt bepaald door het krachtenveld van ouders en verzorgers, het kind en de leerkracht. Bij het vormgeven van het beleid wordt daarom uitgegaan van hun wensen en verlangen, liever dan door bovenaf opgelegde structuren en regels.