Ideeën voor de eerste en na de eerste schooldag

Sytske Blaauw – LinkedIn
Marleen Boon-Jansen – LinkedIn
Jos van Remundt – LinkedIn

Ingezonden 22 april 2020.

“Een kind heeft vanuit zichzelf een gevoel voor orde. Voor een kind is de wereld een chaos en hij probeert voortdurend die chaos te ordenen. Vanaf de geboorte zijn kinderen uit op contact en communicatie en hebben zij een drang om aan hun omgeving duidelijk te maken wat in hun leeft. Uitgaande van deze visie is het goed voor kinderen om naast de thuissituatie in een andere omgeving te zijn en contact te maken met verschillende kinderen en volwassenen. De ontwikkeling van een kind mag niet worden versneld of vertraagd. Het is de taak van de volwassenen te letten op de spontane interesses van het kind en ervoor te zorgen dat deze bevredigd worden.”
Maria Montessori (1870-1952)

De eerste schooldagen na de corona crisis:
Naast de reken- en taallessen zijn er nu andere prioriteiten. Het is belangrijk dat het team vóór de eerste schooldag de tijd en ruimte neemt om nieuwe inzichten, ervaringen en emoties met elkaar te delen. (Zie de tips van Kirsten)

Het thuisonderwijs heeft geleid tot verrassende nieuwe vormen van contact en onderwijs. Velen, zowel leerkrachten als opvoeders zullen verbaasd zijn over hun eigen kunnen en hun eigen flexibiliteit. Een compliment waard!
Maar voor velen was het een pittige periode waarin zij zichzelf en elkaar op verschillende vlakken zijn tegengekomen. Hierdoor kunnen emoties en zorgen zijn ontstaan. Deze vereisen een professionele houding, ook als het je soms persoonlijk raakt.

De eerste schooldag zal geen normale schooldag zijn. Moeten de kinderen afstand gaan houden? Krijgt elke groep een eigen pauzetijd. Hoe creëer je hier orde in!
Daarom is het goed dat de kinderen bij de eerste schooldag weer in een vertrouwde omgeving terugkomen en zoveel mogelijk het gewone ritme weer kunnen oppakken. Dit betekent voor de leerkracht dat ze ‘overgaat tot de orde van de dag’. De kinderen krijgen daardoor een gevoel van rust en veiligheid. Daarnaast moeten de kinderen wél de mogelijkheid te hebben om hun ervaringen en belevenissen te kunnen uiten.

Hierbij enkele tips:

• Kringgesprek: Kinderen delen samen met de leerkrachten wat ze meegemaakt hebben toen ze niet naar school konden. Niet alles nog een keer uitkauwen. Niet doen! Maak het luchtig. Bijvoorbeeld door een binnenkring en een buitenkring. Door elkaar lopen en als de leerkracht in zijn handen klapt, met de dichtst bijstaande praten over de leuke, stomme of vervelende gebeurtenissen. De leerkracht doet mee, dan zie je direct welke kinderen behoefte hebben aan gesprekje met de leerkracht. De kinderen met elkaar laten kletsen. Ze hebben elkaar gemist, niet stil laten zitten in de kring.
  Het belangrijkste voor de eerste dag is om samen dingen doen, weer aan elkaar wennen, buitenspelen, en samenwerkspellen doen. Samen plezier maken.

De volgende dagen:

• Er kan gesproken worden over de mensen die ziek zijn (geweest) of overleden zijn ten gevolge van het Coronavirus. Een goed hulpmiddel hierbij is een prentenboek.
• Prentenboeken:
  • Er ligt een krokodil onder mijn bed van Ingrid en Dieter Schubert. Thema’s: Naar bed gaan. Wat doe je als je angstig bent?
  • Derk Das blijft altijd bij ons van Susan Varley. Thema: Hoe ga ik om en hoe ga ik verder met mijn verdriet?
  • Lieve Oma Pluis. Thema’s: Verdriet, pas gestorven, graf versieren.
  • Zie verder: Bouwsteen Prentenboeken
• Drama:
  Met verlies, angst, boosheid om kunnen gaan, drama is hierbij een prettige werkvorm, want kinderen kunnen zich goed inleven in hun eigen rol en in die van de ander. ‘Ik kon mijn adem niet ademen’ gaat over basisemoties. Er worden vier basisemoties behandeld: boosheid, angst, blijheid en verdriet.
  Tip: Raadpleeg de uitgave ‘Ik kon mijn adem niet ademen’, dramalessen over emoties voor de middenbouw van de basisschool. Er worden in deze uitgave vier basisemoties behandeld: boosheid, angst, blijheid en verdriet. Voor deze bijeenkomst is de basisemotie ‘boosheid’ van toepassing.
• Kinderen kunnen iets meenemen van huis en vertellen waarom dat voorwerp in die periode voor hen belangrijk is geweest. De meegebrachte voorwerpen kunnen aanleiding zijn om verder te praten over een onderwerp dat iedereen aangaat of tot het houden van een leergesprek.
• Thematafel:
  Zet een tafel neer waar de kinderen hun meegebrachte dingen en andere attributen op kunnen plaatsen. Leg ook een map neer waar de kinderen vrij hun gedachten in kunnen schrijven of tekenen. Het kan zinvol zijn, vooral na een heftige gebeurtenis, om een kaars, steen, … neer te leggen.
• Samenspel:
  De kinderen en leerkrachten kunnen samenspel- en samenwerkactiviteiten uitvoeren. Maak samen elfjes (kleine gedichtjes) of kleurenexpressies in verf op een groot vel waarop de kinderen hun gevoelens kwijt kunnen.
• Mandala:
  Niet alle kinderen en leerkrachten kunnen hun ervaringen mondeling delen maar doen dat liever in de vorm van creatieve activiteiten. Mandala’s maken kan hiervoor een goed hulpmiddel zijn. In de vorm van een mandalatekening, een cirkel, kunnen zij hun eigen ervaringen en gevoelens tekenen en kleuren. Een mandala is een oud symbool dat in zowel christelijke als oosterse levensbeschouwingen wordt gebruikt. Door de vorm van een cirkel is het ook een goed meditatie object. Zie voor meer info: werken met Mandala (PDF 255kb)
• Stiltehoek:
  Een lege ruimte is op school meestal een luxe. Toch is het goed om een ruimte of een hoek vrij te maken en in te richten waarin men zich in stilte kan terugtrekken. Deze ruimte of hoek is tevens geschikt om dingen neer te zetten of op te hangen die te maken hebben met de mensen en het gebouw. Dit kunnen dingen zijn als een boek, een collage, een vaas met bloemen, een krans, een mozaïek, een kandelaar met een kaars. (Een uitgebreide lijst van mogelijkheden kunt u vinden in het interculturele werkboek De vleugels van de Tijd.
  De kinderen kunnen de ruimte bezoeken, gewoon om er even te zijn, om even na te denken of om een stilteoefening te doen. Een stiltehoek is ook functioneel wanneer op school een bijzondere gebeurtenis (geboorte, jubileum, sterfgeval) heeft plaatsgehad. In de stiltehoek kan een boek worden neergelegd waarin iedereen die dat wil iets kan opschrijven, er brandt een kaars, er staat een foto van de persoon, er worden voorwerpen die bij die persoon horen neergelegd.
• Oerverhaal Siddharta:
  Deze bijeenkomsten gaan vanuit een boeddhistische visie aan hand van het verhaal van Siddharta. De kinderen maken kennis met prins Siddharta die als kind kennismaakt met ziekte en dood. Kinderen hebben misschien iets meegekregen van een overlijden in hun omgeving of over mensen die ernstig ziek zijn. Dat zijn gebeurtenissen die op deze leeftijd heel bewust ervaren worden en veel vragen oproepen. Zeker in deze periode rondom de coronacrisis. Zie het Oerverhaal Siddharta