David

Met deze bijeenkomsten willen we “David”, een van de oudste verhalen uit de wereldliteratuur, toegankelijk maken voor de jongeren in de leeftijd van 12 – 15 jaar. Er bestaan natuurlijk talloze vertalingen en bewerkingen van dit verhaal maar geen van die lijkt ons geschikt om in deze opzet te gebruiken. De ene keer is de uitgave te omvangrijk, dan is het taalgebruik te moeilijk. We zullen de verhaallijn zo getrouw mogelijk volgen en het taalgebruik aanpassen aan de leeftijd en leefwereld van de jeugd.

Toelichting inhoud van het verhaal

Het verhaal vertelt van een jongen die door een of ander duister lot achter zijn schapen wordt weggehaald en al op een jonge leeftijd tot opvolger wordt aangewezen van een koning die hem eerst liefheeft als zijn zoon maar hem als snel vervolgt op leven en dood. David met zijn vriend Jonathan en zijn vele vrouwen. David die Bathseba voor zichzelf wint door haar man uit de weg te ruimen. De genadige David die Saul die hem naar het leven staat vergeeft. De krijgsheer en de diplomaat David, die overwinningen behaalt en het volk door geschenken aan zich bindt, zodat zijn koningschap stevig is. De koning David die een versplinterd rijk tot een eenheid weet te maken. De vader David die toestaat dat zijn dochter wordt onteerd en die zijn zoon van zich vervreemdt.
Alle elementen voor een groots drama zijn in dit verhaal aanwezig. Er zijn vele invalshoeken mogelijk van waaruit dit verhaal voor de jongeren opnieuw kan worden verteld. Al vaak is David neergezet als een man die weliswaar een aantal misstappen heeft begaan maar door zijn berouw toch nog de grootste koning genoemd kan worden.
De titel die wij aan deze bijeenkomsten hebben meegegeven, naar het gelijknamige boekje ‘David, Held en Schurk’, maakt duidelijk dat wij minder dan de meeste Bijbels voor de jeugd ervoor hebben gekozen de al te menselijke trekjes van David te verdoezelen. Het is niet onze bedoeling David als het tegendeel van een grote koning af schilderen; het zijn immers juist de menselijke trekken die hem tot een waardig leider maken. Slechts hij die zijn eigen fouten kent, kan zijn medemens herkennen en met empathie tegemoet treden.
Zie ook artikel in Trouw van 28 december 1994.

Toelichting macht

Als centrale thema bij deze bijeenkomsten hebben wij gekozen voor het thema “macht” en dat met name macht in intermenselijke relaties. Op deze pagina is een foto te zien van een aantal mensen op een markt in Antwerpen. Die mensen op de afbeelding hebben net als jij allemaal hun eigen verhalen en ervaringen hoe zij ‘macht’ in hun leven beleven, op een positieve en negatieve manier.
Op verscheidende plaatsen in het verhaal komt het thema macht dan ook steeds terug: jaloezie, ruzies, manipulaties en seksuele intimidatie. Door deze voorbeelden van verschillende vormen van macht in het verhaal kunnen de jongeren zich hiervan bewust worden en dan de ‘mechanisaties’ daarachter ook hopelijk doorzien. Dit thema macht heeft betrekking op ons allemaal en kunnen dus voor de begeleiders en leerkrachten even confronterend zijn als voor de jongeren.
Toch menen wij dat deze onderwerpen met jongeren bespreekbaar zijn en zelfs besproken moeten worden omdat ze een onderdeel uitmaken van de ervaringswereld van de jongeren.
Dat geweld voor jongeren geen onbekend fenomeen is, blijkt uit het feit dat ze onderling geweld gebruiken, dat ze geconfronteerd worden met geweld van volwassenen in hun omgeving en dat het dagelijks via (social) mediageweld tot hen komt. Op een willekeurige dag kun je op de televisie veel moorden tellen.
Het is onze ervaring dat kinderen en jongeren goed in staat zijn de problematiek rond geweld en macht, zoals die in hun leven gestalte krijgt, te bespreken, mits de onderwerpen niet in een beladen sfeer worden besproken.

Toelichting: geweld

Geweld is niet uit te bannen. Roofovervallen, verkrachtingen, chantage, mishandelingen, bedreigingen zijn handelingen waarmee de ene mens inbreuk pleegt op het leven van een ander en daardoor op een grove en gewelddadige manier de grenzen van een medemens overschrijdt.
Geweld komt vaker voor dat we willen weten. Statistieken geven aan dat ruim twee-derde van de bevolking in aanraking komt met misdrijven zoals diefstal, inbraak, roofoverval, mishandeling, bedreigingen en intimidatie via ‘sociaal media’.
Dan spreken we nog niet eens over het niet -georganiseerde en – geregistreerde geweld: geweld in kantines, geweld in aula’s en scholen, geweld in het verkeer, geweld in het openbaar vervoer, geweld tussen vrouwen en mannen, geweld tussen allochtonen en autochtonen, geweld tussen de bevoorrechten en benadeelden, geweld tussen de uiteenlopende acties en belangengroepen.
Volgens Sigmund Freud, (1856 – 1939), psycholoog zal de menselijke agressie niet uitgebannen worden. Freud zegt: ‘Ik beschouw dat als een illusie.’ Slechts het proces van cultuurontwikkeling kan volgens hem leiden tot ‘beheersing’ en ‘opheffing’ van geweld.

Doelgroep: jongeren 12/15 jaar.

Welke levensvragen staan vooral centraal in deze bijeenkomsten?
Wie is lijden en dood?
Wat is goed en kwaad?

Werkwijze

Oorspronkelijk waren er dertien bijeenkomsten uitgewerkt aan hand van het boek “David, Held en Schurk” met daar bijbehorende verwerkingssuggesties. Voor deze website hebben we dat teruggebracht tot acht bijeenkomsten.
Iedere bijeenkomst begint met een beknopte toelichting, direct gevolgd met een afbeelding. Het zijn afbeeldingen van bekende en onbekende schilders. Kunst heeft in het onderwijs een belangrijke rol (te vervullen). Kunst kan emoties oproepen. Kunst kan het vermogen hebben om aan te voelen hoe een ander de wereld ervaart. Bij het tonen van de afbeeldingen kun je de jongeren als eerste laten reageren. We verwijzen hierbij naar de gesprekssuggesties, maar ga vooral uit van “de vijf W’s”: Waarom, Wanneer, Waar, Wie en Wat. Meer informatie over gesprekken aan hand van kunst: passe-partout

En wil je, inmiddels enthousiast geworden, jouw vertelkunst bekwamen? Dan verwijzen wij je graag naar de achtergrondinformatie en de suggesties in ‘Verhalen die ertoe doen’ hoofdstuk 7, vanaf pagina 214 en hoofdstuk 5 in ‘In Goede Handen’.

Herschrijven

Bij elke hervertelling van een verhaal moeten er keuzes worden gemaakt. Ook het hervertellen van “David”, aan jongeren vereist keuzes. De keuzes die bij het schrijven van het verhaal ‘David, Held en Schurk” zijn gemaakt zijn ingegeven door het thema dat de titel van het project al in zich draagt: macht. De hervertelling is dan ook op deze thema’s toegespitst.
Meer achtergrondinformatie: daarover is te lezen in ‘Verhalen die ertoe doen’ hoofdstuk 5 en 6.

Colofon

‘David, Held en Schurk’ is in 1998 uitgegeven.
Samenstelling en uitvoering: Jos van Remundt
Tekstverhaal: Monique de Jong
Tekst werkblad: Monique de Jong
Adviezen: Loek van Veldhuyzen, Algemeen Pedagogisch Studiecentrum.
Zij heeft een pakket vanuit de APS samengesteld voor wie een studiebijeenkomst wenst te organiseren rond het thema ‘Herkennen en begeleiden van ongewenste intimiteiten in de schoolsituatie’. Een dergelijke studiebijeenkomst kan een onderdeel vormen van een algemene personeelsvergadering, puur ter informatie, of als onderdeel van de informatiefase voorafgaand aan besluitvorming met betrekking tot beleid en activiteiten die een school ter voorkoming en bestrijding van ongewenste intimiteiten gaat ontwikkelen. Doel van het materiaal is om de deelnemers te informeren over het verschijnsel ongewenste intimiteiten. Hiertoe is een theoretische inleiding opgenomen die geïllustreerd is met sheets. Deze inleiding kan natuurlijk toegeschreven worden op de eigen schoolsituatie. Naast theorie, is in deze map aandacht voor de praktijk. Aan de hand van verschillende praktijksituaties wordt in kleine groepen verkend welke mogelijkheden er zijn om te begeleiden als een leerling met een klacht komt.
Eindredactie: Monique de Jong, Jaap Snoek, Tomas Tol.
Tekst correctie: Jaap Snoek (1998) Jan Hendriksen (2020)
Illustraties in het boekje en de werkbladen: Monique Nieberg.

In de digitale versie zijn enkele en noodzakelijke wijzingen in teksten aangebracht. Zoals het samenvoegen van de hoofdstukken en door enkele stukken tekst weg te laten: 1 en 2; 3 en 4; 6, 7 en 8.

We zouden het fijn vinden als u zorgvuldig met ‘David, held en schurk’ omgaat. Want het blijft eigendom van stichting Echelon. Het is tot stand gekomen door medewerking van velen die zich betrokken voelen bij de uitgangspunten en de werkwijze van de Stichting. Deze uitgave is mogelijk dankzij de donaties van de gebruikers! Vindt U het belangrijk dat er meerdere uitgaven en bouwstenen komen dan is een donatie van harte welkom. U kunt bijvoorbeeld 25 Euro storten op IBAN: NL11 INGB 0005 7859 69 ten name van Stichting Echelon te Amsterdam onder vermelding van donaties website!

‘David, Held en Schurk’ is een onderdeel van een serie van vier delen. In die serie zijn ook verschenen ‘Goede manieren (Jozef)’ ‘Schouders eronder’(Mozes) en ‘In het spoor van de wind’ (Odysseus). Het zijn eenvoudige zwartwit gedrukte leesboekjes. Drie van die boekjes zijn alleen gezamenlijk verkrijgbaar: ‘Goede manieren’, ‘In het spoor van de wind’ en ‘David, held en schurk’.
De aanschafprijs van deze boekjes is € 19,50 inclusief verzenkosten. Maak € 19,50 over naar IBAN. NL 11 INGB 0005 7859 69 t.n.v. Stichting Echelon ovv: ‘leesboekjes oude verhalen’ en vermeldt uw naam en volledig adres. Ontvangt u de boekjes niet binnen twee weken, neem dan contact op.

De gratis lessen